طریقه خواندن آزمایش خون

آزمایش های خون به دو دسته تقسییم می شوند:

• آزمایش هایی که نیاز به ماده ی ضد انعقاد ندارند.

• آزمایش هایی که نیاز به ماده ی ضد انعقاد دارند.

دسته اول:

• (Fasting blood sugar:FBS – (blood sugar):BS

این دو علامت نشانگر تست قند خون ، که در محدوده ی نرمال (۹۰-۱۱۰) و تست قند خون ناشتا در محدوده ی نرمال (۷۰-۹۰) است.

تست های بیوشیمی خون:

این تست ها معمولا برای بیماران بستری تجویز می شود،در این تست ها میزان آنیون و کاتیون موجود در خون بررسی می شود؛

مانند:

Na , k , ca , mg , cl , p

توجه داشته باشید که na مهم ترین کاتیون خارج سلولی است.

• Uric acid cr – (blood urine nitrogen),BuN

این تست ها،تست های کلیوی هستند و به بررسی پروتئین های تجذیه شده توسط کلیه
می پردازد.

باید بدانید که :

پورین ها بیشتر اوریک اسید را بالا می برند که اگر این میزان از محدوده ی (۵-۷) بالا تر رود،رسوب میکنند و به شکل کریستال هایی در مچ دست و پا به نام توفای ایجاد میشود که حالت شدید آن نقرسی می باشد.

• HDL – LDL – chel – TC

این دسته از آزمایشات مربوط به چربی می باشد. تری گلیسیرید و از دسته شیلومیکرون ها هستند.

CHEL & TC یا همان چربی بد ،دارای کلسترول بالا و پروتئین پایین می باشد.از این جهت به آنLDL
چربی اشباع شده گویند.این چربی از مصرف موادی مثل گوشت قرمز ایجاد میشود که سبب رسوب کلسترول در دیواره ی رگ ها است.
یا همان چربی خوب،دارای کلسترول پایین و پروتئین بالا می باشد که در دسته ی HDL چربی های غیر اشباع قرار میگیرد و مثال آن روغن زیتون،آفتاب گردان و … می باشد.

• Trasferin – ferion – Tibc – iron – fe

تست های کم خونی یا آنمی

نکته: شایع ترین فرم ذخیره آهن در بدن است.ferion 

• TRH – TSH – T₄ – T₃

این علائم نشانگر تست های تیروئیدی هستند.
TSH در هیپوتالاموس ساخته می شود.TRH در هیپوفیز پیشین ساخته می شود.

در کم کاری تیروئید:

پایینT_{4 &} T₃ – بالاTRH & TSH

در پر کاری تیروئید:

بالاT₄ & T₃– پایین TRH & TSH

• Hbs_a – Bik_D^{T _} AST – ALP – SGPT – SGOT:

تست های کبدی می باشد و گاهی ممکن است به جای همه ی این علامت ها را بنویسند:

(L.F.T (liver function test)

• Traponin – LDH – CPK – SGPT – SGOT

در برسی تست های قلبی کاربرد دارد.بهترین تست همان تراپونین است که هم در دسته ی انعقادی ها و هم در دسته ی ضد انعقادی ها جای می گیرد.این تست از آن جهت که پس از حمله ،۴-۶ ساعت بعد بالا میرود و دیر تر از سایر تست ها یعنی ۲۱ روز بعد پایین می آید.

دسته دوم:

یکی از معروف ترین مواد ضد انعقادی است که در واقع همان ترکیبی از EDTA سیترات های مختلف است.

• (Counting blood cell , ( CBC

یکی از متداول ترین آزمایش های خون است در آن ۵ مورد زیر بررسی می شود: CBC

M=14-16 , F=13-15 بررسی میزان هموگلوبین خون:HB

حجم کل گلبول های خون که ۴۵% در هر میلی لیتر است.:HCT

یا همان تعداد گلبول های قرمز-اریتروسیت.:RBC

میزان گلبول های سفید یا لوکوسیت.:WBC

میزان پلاکت خون یا همان ترمبوسیت.:PIT

یادمان باشد مهم ترین عامل در هماتوکیت گلبول قرمز است وگلبول سفید و پلاکت ها نقش چندانی ندارند ؛ و همیشه باید نسبت هموگلوبین به هماتوکریت ۱ به ۳ باشد.

• CBC dif

این تست علاوه بر ۵ مورد در آزمایش قبل، به بررسی ۸ مورد دیگر نیز میپردازد:

نوتروفیل:۶۲%

منوسیت:۵%

ائیزنوفیل و بازوفیل با هم:۲% که در اختلالات آلرژیک و انگلی با افزایش اینها رو به رو هستیم.

۳ علامت دیگر به تفکیک گلبول قرمز مربوط است.

(۸۰-۱۰۰) ، نشانگر حجم متوسط گلبولی.:MCV

(۲۷-۳۳) ، نشانگر حجم متوسط هموگلوبین.:MCH

(۳۳-۳۷) ، نشانگر درصد متوسط همولوبین.:MCHC

• ESR یا همان سدیم

این آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز را می سنجد.برای بیمارانی که عفونت یا التهاب مفصلی دارند،افزایش گلبول سفید و رسوب در رگ را خواهیم داشت،بنا بر این سدیمان سرعت اریتروسیت را می سنجد.در این تست ماده ی ضد انعقاد باید سیترات محلول ۴/۰ میلی لیتر باشد.

• PTT & PT

این تست همانند تست قبلی می باشد با این تفاوت که ماده ی ضد انعقاد سیترات ۲/۰ است.این آزمایش برای بیمارانی که وارفارین مصرف می کنند تجویز می شود تا دارو هایی که برای جلو گیری از لخته شدن خون مصرف می شدند،سبب خون ریزی و مرگ نشوند.

تفاوت ۲ آزمایش بالا در:

در این تست وارفارین مصرف می شود.:PT

در این تست هپارین مصرف می شود.:PTT

• ABG

تست گاز خون شریانی که ماده ی ضد انعقادش خود هپارین است.

در آن موارد زیر سنجیده می شود:

PH

۹۰:PO₂

۴۰:PC₂

۲۲-۲۶:HC₃Ona

درصد اشباع اکسیژن از خون چربی:O₂sat

۰- -+۲:BE

۴۲:BB

۲۵/۲:TCOL

مهم ترین اختلال در این آزمایش مخلوط شدن خون شریانی و خون وریدی است.

VBG

این تست جهت بررسی گاز خون وریدی است.

• (URIN analysis, ( UA

این تست آزمایش تجزیه ی ادرار است.در این آزمایش نباید نمونه مدت زیادی در محیط بماند و باید سریعا به آزمایشگاه منتقل شود.

• (URIN culture, ( UC

این تست آزمایش کشت ادرار است و باید کاملا استریل و از ادرار میانی تهیه شود.

• SPUTUM

آزمایش تست خلط که به دو صورت رنگ آمیزی و کشت استریل تهیه می شود.

• (Acid fast bacil, (AFB

تست تشخیص سل می باشد که برای تایید آن باید باسیل تخم را در سه نمونه در ۳ روز متوالی مشاهده کنیم.

• ( Stal exam, ( SE

آزمایش تست مدفوع است که برای تایید نیاز به رویت تخم انگل داریم.که به ۲ صورت تست می شود:

OB

OP

• PREGNANCY

تست تشخیص حاملگی است که به دو صورت:

نیاز به نمونه ی ادرار می باشد.:grawides

نیاز به نمونه ی خون می باشد.:BHCG

بررسی تست های تشخیص:

TUBERCALIN TEST – MANTO TEST – PPD

ایدز:HIV

سل:VDRL

تب مالت:WRIGHT

سفلیس:VDRL

FBS قند خون ناشتا

PKU اسید فنیل پیروویک در ادرار

Urine بطور کلی آزمایشات مربوط به ادرار هستند که البته بنا به درخواست همراه یک مورد دیگر ممکنه آمده باشد؛ مثلا : Urine Homocystine

۲hpp مقدار گلوکز دوساعت بعد از صبحانه

Urea اوره خون و یا ادرار

BUN Blood urea nitrogen نیتروژن اوره ( آنزیم کلیوی )

U.A اوریک اسید خون یا ادرار

T.G تری گلیسرید

HDL لیپوپرتئین با دانسیته بالا

LDL لیپو پرتیئن با دانسیته پایین . کلسترول بد

NA اندازه گیری سدیم خون یا ادرار

K اندازه گیری پتاسیم

Ca اندازه گیری کلسیم ( fe و li و بقیه عناصر هم به همین ترتیب هستند )

RBC گلبولهای قرمز

WBC گلبولهای سفید خون

TIBC اندازگیری ظرفیت اتصال آهن

SGOT آنزیم کبدی – اسپارتات آمینوترانسفراز-سرم گلوتامیک اگزالواستیک ترانس آمیناز

SGPT آنزیم کبدی – آلانین آمینوترنسفراز گلوتامیک-پیروویک ترانس آمیناز

ALP آنزیم کبدی – الکالن فسفاتاز قلیایی (ALP) الکالین

ACP اسید فسفاتاز

تیروتوپین TSH , تیری یدو تیروئین T3 , تیروکسین T 4 هورمون های تیروئید

OB خون مخفی در مدفوع

Stool/E وجود انگل در مدفوع

SEMEN آزمایش اسپرم . اسپرموگرام

PCT تست بعد از مقاربت

FSH آزمایشات هورمونی فولیکول استیمولیتینگ

LH آزمایشات هورمونی لوتئیزین

T تستوسترون

PTH پارا تیروئید

Beta – HCG آزمایش خون بارداری

ارزیابی حاملگی از روی مقدار هورمون

اگر مقدار هورمون BhCG کمتر از ۱۰ باشد شخص باردار نیست

اگر مقدار هورمون BhCG بیشتر از ۲۵ باشد فرد باردار است

اگر مقدار هورمون BhCG بین ۱۰ تا ۲۵ باشد نمی توان با قاطعیت گفت شخص باردار است ویا خیر

PSA آزمایشات پروستات

C.B.C آزمایشات روتین خون شامل هموگلوبین-Hb هماتوکریت-Hct شمارش گلبول قرمز و سفید و پلاکت-شمارش اریتروسیت-شمارش ترومبوسیت-اندیسهای سلولی- دیفرانسیاسیون و….

WBC

این سه حرف مخفف «سلول‌های سفیدخون» و نشان‌دهنده گلبول‌های سفید است. اندازه‌گیری مقدار گلبول‌های سفید خون یکی از روش‌های اصلی تعیین وجود عفونت در بدن است چون این سلول‌ها که جزو سیستم دفاعی بدن هستند در شرایط بیماری‌های عفونی و غیرعفونی واکنش‌های مختلفی از خود نشان می‌دهند.

شمارش WBCها دو جزء دارد. یکی مقدار کلی گلبول‌های سفید در یک میلی‌لیتر خون و جزء دیگر شمارش جزء به جزء این سلول‌ها چون گلبول‌ سفید خود متشکل از پنج نوع مختلف است که کم و زیاد شدن هر کدام از این انواع معنی خاص خود را دارد. کلمه «diff» که در جلوی CBC به معنی آزمایش خون نوشته می‌شود درخواست برای شمارش همین انواع مختلف گلبول‌سفید است.مقادیر طبیعی: در بزرگسالان و بچه‌های بالاتر از ۲ سال مقدار گلبول‌سفید بین ۵ تا ۱۰ هزار در هر میلی‌لیتر خون طبیعی است.
محدوده خطر: WBC کمتر از ۲۵۰۰ و بیشتر از ۳۰۰۰۰ هر کدام نشان‌دهنده بیماری‌هایی هستند که می‌توانند گاهی خطرناک باشند.

Hgb

در برگه‌های آزمایش مختلف ممکن است به صورت‌های مختلف HGB،Hg، یا Hgb نوشته شود. هم اینها مخفف کلمه هموگلوبین، یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده گلبول‌ قرمز است. این ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسید آمینه تشکیل شده و جایگاه‌های مختلفی برای ترکیب با اکسیژن دارد. هموگلوبین در جایی که اکسیژن زیاد وجود دارد با آن ترکیب می‌شود و در محیط کم اکسیژن آن را آزاد می‌کند.اندازه‌گیری مقدارکلی هموگلوبین در واقع نوعی نشان‌هنده تعداد گلبول‌های قرمز است.مقادیر اصلی: مقدار طبیعی برای آقایان بین ۱۴ تا ۱۸ گرم در هر دسی‌لیتر است و برای خانم‌ها مقادیر بین ۱۲ تا ۱۶ گرم در هر دسی‌لیتر طبیعی محسوب می‌شود.
محدوده خطر: هموگلوبین زیر ۵ و بالای ۲۰ مقادیر بحرانی به حساب می‌آیند و حتما نیازمند رسیدگی فوری هستند.

Plt

پلاکت‌ها، اجزای کوچک دیسک شکلی هستند که در خون وجود دارند و از بقیه سلو‌ل‌های خونی بسیار کوچک‌ترند. این ساختارها حاوی آنزیم‌هایی هستند که باعث انعقاد خون می‌شوند و وظیفه اصلی آنها جلوگیری از خون‌ریزی و خارج شدن گلبول‌قرمز از داخل رگ است.
Plt نشان‌دهنده تعداد پلاکت‌ها در هر میلی‌لیتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگ‌ترین عدد برگه آزمایش خون است.
به غیر از کنترل سیستم انعقادی خون، از میزان پلاکت برای بررسی روند بهبود نارسایی مغز استخوان و بیماری‌های خونی هم استفاده می‌شود.مقادیر طبیعی: پلاکت بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلی‌مترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است.
محدوده خطر: پلاکت زیر ۵۰‌ هزار یا بیشتر از یک میلیون کاملا غیرطبیعی است و نیازمند توجه ویژه است.

HCT

هموتوکریت یا HCT هم یکی از مقادیر اندازه‌گیری گلبول قرمز است. به طور کلی «هم» به معنی آهن است و هر جا در هر کلمه‌ای آمد حتما آن کلمه ارتباطی با گلبول قرمز دارد. هماتوکریت درصدی از حجم کلی خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازه‌گیری قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمایش نسبت به کل ارتفاع خون اندازه‌گیری می‌شود. به خاطر بیماری‌ها و شرایط مختلفی که می‌توانند اندازه‌گیری RBC و Hgb را با اشکال مواجه کنند، HCT هم اندازه‌گیری می‌شود تا به طور مستقیم نشان‌دهنده اندازه هموگلوبین و گلبول قرمز در خون باشد. این عدد معمولا با درصد نشان داده می‌شود. مقادیر طبیعی: اعداد بین ۴۲ تا ۵۲ درصد برای آقایان و ۳۷ تا ۴۷ درصد برای خانم‌ها نرمال به حساب می‌آید. در خانم‌های باردار درصد بالاتر از ۳۳ طبیعی است.
محدوده خطر: HCT بالاتر از ۶۰ درصد و پایین‌تر از ۱۵ درصد باید باعث نگرانی پزشک شود.

RBC

RBC مخفف کلمه سلول‌ قرمز خون است. این سلول‌های قرمز یا همان گلبول‌های قرمز، در واقع اصلی‌ترین قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود این رنگ قرمز به دلیل وجود ماده‌ای به نام هموگلوبین است که کمک می‌کند گلبول‌ قرمز، اصلی‌ترین وظیفه خود یعنی حمل و نقل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن را انجام دهد. به طور خلاصه می‌شود گفت گلبول‌های قرمز وسیله حمل و نقل اکسیژن از ریه به بقیه سلول‌های بدن هستند.مقادیر طبیعی: بین ۷/۴ تا ۱/۶ میلیون در هر میکرولیتر خون. این عدد برای خانم‌ها مقداری کمتر و در کودکان مقداری بیشتر است.